Zout Vet Zuur Hitte.

 foto: cover Zout Vet Zuur Hitte.

Zout, Vet, Zuur en Hitte. Wat hebben deze vier elementen met elkaar te maken? Alles, tenminste volgens de theorie van Iraans/Amerikaanse chefkok Samin Nosrat. Door de jaren heen ontdekte zij dat, als je deze vier elementen in de vingers hebt, je geweldige gerechten kunt koken. Ze schreef er het vuistdikke boek Zout, Vet, Zuur, Hitte over. Niet een één in een dozijn kookboek maar een unieke masterclass vol kooktheorie. Nosrat onderwijst haar revolutionaire filosofie zowel aan topchefs als aan middelbare scholieren. Het is haar queeste.

Maar laten we bij het begin starten. Samin Nosrat is van Iraanse afkomst en groeide op in San Diego. Haar droom was nooit om kok te worden, maar op een avond at ze samen met haar vriend de sterren van de hemel in Chez Panisse in studentenstad Berkeley. Op eetgebied was ze nog vrij naïef. Want bij de moelleux au chocolat vroeg ze de serveerster een glas koude melk. Dat hoorde toch bij deze zachte brownie? De serveerster gaf gehoor aan haar wens en bracht Samin een glas koude melk en twee glazen dessertwijn. Het maakte het verschil. Wat een openbaring! Het maakte iets los in Samin.

De kiem was gelegd. Nosrat ging werken bij het befaamde restaurant, belandde in de keuken en reisde de wereld rond om smaken te ontdekken. Zo ontwikkelde zich beetje bij beetje haar theorie. Hoe zout, vet, zuur en hitte te gebruiken om je recepten de juiste touch te geven. Het klinkt in eerste instantie wat ingewikkeld. Daarom raadt Nosrat aan het hele boek eerst te lezen, alvorens de keuken in te duiken. Ik ben er nog mee bezig, omdat ik alle wetenschap, die zij wil delen, moet laten bezinken. In die zin is het geen gewoon recepten kookboek, maar een naslagwerk.

Te beginnen met ZOUT, voor Samin als eerste herinnering dat wat je uit de zoutpot op je eten strooit. Maar al lerende ontdekte zij dat zout op verschillende wijzen kan worden ingezet. Zo leerde zij dat de romig/boterige smaak van polenta niet kan zonder een flinke dosis zout. Het liefst niet uit een bus met antiklontermiddel en toegevoegde jodium. (en soms suiker) Maar puur zout zonder poeha. Koosjer zout is heel geschikt en haalt smaken omhoog. In bijgevoegde infographics van de hand van Wendy MacNaughton wordt alles uit de doeken gedaan.

Element twee VET. Een bindende en brekende factor. Het kan je tomatensaus verpesten, als je niet de goede olijfolie gebruikt. Probeer het uit en al gaandeweg ga je meer proeven van wat vet doet met de structuur en het mondgevoel. Voor bijvoorbeeld de lekkerste mayo of het gebruik van boter. Ik herken dit als je wijn spijscombinaties gaat bedenken.

De moeder van Samin Nosrat vond, dat eten altijd iets zuurs moest hebben. Zij voegde altijd iets van ZUUR toe om de juiste balans te krijgen tussen zoet, zout, zetmeelachtig of een te volle smaak. Van sumak tot Perzisch tafelzuur. Nosrat groeide ermee op. Uit ervaring weet Gereons Keuken Thuis ook dat je soep of hoemmoes opknapt van citroensap. Of wat te denken van wat rode wijnazijn in je soep. In Frankrijk soms gedaan met een glas wijn. Daar kikkert je uiensoep van op.

Tot slot element 4, HITTE. Temperatuur maakt het verschil tussen een krokante korst of uit elkaar vallende vlees. Nosrat leerde van een pizzaiolo om te letten op de korst van de pizza, was deze eerder verbrand dan de vulling of andersom? Dat was zijn graadmeter om het vuur al dan niet op te stoken. Niet de thermometer. Bij dit laatste element neemt ze je aan de hand via verschillende temperaturen en het effect op je gerecht. Smoren, aanbraden, koken en sudderen…

Zout, Vet, Zuur Hitte is een schatkamer vol tips en trucs voor in je keuken. Samin Nosrat is duidelijk niet over één nacht ijs gegaan bij het schrijven. Na de eerste 209 pagina’s theorie volgen de recepten in het tweede deel. Zonder fotogeweld, want het gaat om het koken, niet om het plaatje. Dit boek vol theorie, dat voor mij een topper is, als naslagwerk en inspiratiebron. Het zal nog vaak worden gebruikt in en op Gereons Keuken Thuis. Nu ga ik de overige 270 bladzijden uitpluizen.

Zout, vet, zuur hitte, de vier elementen van goed koken, Samin Nosrat (ISBN 9789000360017) is een uitgave van Spectrum en kost € 35,00.

Noot: dit boek werd mij als recensie-exemplaar gestuurd door de uitgeverij. De bespreking hier is mijn eigen mening. Lees ook de disclaimer