Brabant kookboek! In Gereons Keuken Thuis ligt een rood “buukske” Het ontbrak nog in mijn kookboekenhoek. Een kookboek, dat recepten verzamelt uit de “gezelligste” provincie van ons land. (vinden dat niet alle provincies dat?) Brabant. Andréa Janssen dook in de niet altijd zo gezellige geschiedenis van culinair Brabant, waar zeker na de deling van 1648 en de industrialisering in de 19e eeuw het niet altijd feest was op tafel. Dat gold zeker voor het gebied, dat wij tegenwoordig Noord Brabant noemen. Een gebied, dat veel water had in het westen en noorden en onvruchtbare zandgronden met heide in het oosten en tegen de Belgische grens. Een gebied waar de centrale regering in Den Haag maar weinig aandacht aan besteedde, volgens Janssen. Het leven was hard. De boerenbevolking bestond voor een groot gedeelte uit keuterboeren met grote gezinnen, die leefden van hun gemengde bedrijf. Kijk eens naar de verweerde koppen van de Aardappeleters, die Van Gogh zo treffend neerzette. Tot en met de twintigste eeuw leefde de Brabander vooral in dorpen. De steden waren niet doorgegroeid sinds de Spaanse tijd en werden bevolkt door middenstand en een kleine (adellijke) toplaag. Vanaf de 19e eeuw veranderde de samenleving. Door de wol- en vleesverwerkingsindustrie onstonden industrieplaatsen zoals Tilburg en Oss. West Brabant werd een grote suikerproducent. Tot slot vestigde de Bommelse familie Philips zich in Eindhoven, wat weer een hele andere instroom aan bewoners vanuit heel Nederland veroorzaakte. Met plezier gaat de schrijfster op zoek naar al dan niet verloren gerechten. Wat aten en eten de Brabanders?
Worstenbroodjes, Bossche bollen en zult. Deze gerechten schieten meteen te binnen bij GKT als het over Brabant gaat. Met Bossche bollen ben ik zelf opgegroeid, net zoals worstenbroodjes. En zult? Een product, waar je overigens geen recept van aantreft in het boek, is een all time guilty pleasure van GKT. Kookboek van Brabant begint met soep. Een niet geheel onlogische keuze, want dit is een goede maagvuller in grote gezinnen. Dat betekent palingsoep in het waterrijke westen en noorden van Brabant. Visserij was er volop, zowel in de rivieren als zeearemen. Vis was een goedkoop en niet onbelangrijk voedingsmiddel in de katholieke provincie. Nog steeds wordt er bij Bergen op Zoom gevist naar ansjovis. In het boekje staan ook veel aardappel- en bonen gerechten, destijds een belangrijke bron van eiwit en koolhydraten. Denk aan blote billetjes in het gras, een stamppot van snij- en witte bonen. Zeker in de winter als groente uit de Weckpot. Ook kwam er pap op tafel, zoals de bekende Begijnenrijst uit Breda.
Carnaval, het feest van het jaar. Dan ligt drie dagen lang in de steden en dorpen het openbare leven stil. Het feest voor de katholieke vastenperiode. GKTheeft hier fijne herinneringen aan. Bijvoorbeeld de bekende nonnevotten van bakker Sonnemans in Sint Oedenrode. Echt een baksel voor de carnavalstijd. Over bakken gesproken: Andrea Janssen vermeld een recept voor Bossche Koek, een traditionele koek, die al werd gebakken in de tijd van schilder Jeroen Bosch. Bijna was deze lekkernij verloren gegaan in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Maar gelukkig weer nieuw leven ingeblazen. De Bossche bol wordt genoemd, een van oorsprong Haagse soes, die aan zijn honderdjarige zegetocht begon door onder andere bakkerij De Groot aan de Stationsweg in Den Bosch. Wie is er niet groot mee geworden. En wat ook Brabants is: de eierkoek! Landelijke furore kreeg deze naar mijn beleving wat droge koek door Sonja Bakker, de dieetdiva.
Andere hoogtijdagen worden gevierd met o.a. worstenbroodjes (na de nachtmis met Kerst), balkenbrij met bruine suiker bij een boterham of een uitgebreide Brabantse koffietafel. De laatste zie je nog regelmatig na communies of begrafenissen. Kookboek van Brabant is een leuk geschreven boekje, zeker voor Brabantse uitwijkelingen zoals GKT. Met voor mij ook nieuwe recepten. Ik mis de recepten voor zure zult en Bossche beuling, waarvan ik vrees, dat ze niet meer zo tot de hedendaagse smaak behoren. Het “buukske” krijgt een (ere) plek in mijn kookboekenhoek tussen het Bossche koekkookboek, Puntneuzen en Kersenpitten en het Bossche bollenboek.
Kookboek van Brabant. Andréa Janssen (ISBN 9789492821270) is een uitgave van Het Zwarte Schaap en is te koop voor € 17,95.
Noot: dit boek werd mij als recensie-exemplaar gestuurd door de uitgeverij. De bespreking hier is mijn eigen mening. Lees ook de disclaimer
Over Andréa Janssen: Wat leuk dat je even op mijn site langskomt. Ik ben Andréa en ik woon in het Zuiden van Nederland, in de buurt van Oss. Mijn passie is koken en eten. En dat begon al toen ik heel klein was. Want ik hou van lekker eten en voor de meeste wereldkeukens kun je me ’s nachts wakker maken (en dat zegt heel wat). En de recepten op mijn blog zijn precies gemaakt zoals ik graag eten klaarmaak: snel, lekker én makkelijk te maken zijn! En het liefst met een leuke twist. Met de recepten die je op deze site terugvind, maak je gerechten waar iedereen blij van wordt. Elke dag en elk moment. Of het nu een lekkere verse maaltijd met je gezin is, een dinertje met familie of een feestje met lekkere hapjes. En waarom niet allemaal tegelijkertijd? (Janssen op haar site)