Blog 500, de stad van Bosch

 foto: het wakende oog in de kathedraal.

Blog 500!  Na vierenhalf jaar bloggen is het zover. Op Facebook plaatste Gereons Keuken Thuis een oproep: wat willen jullie lezen in blog 500? Rijntje Biljardt stelde voor een willekeurige kookencyclopedie open te slaan op pagina 500 en dat recept te maken. Anderen stelden de knalblauwe cupcakes van de foto of gefillter fisch.voor, die ik in het bericht noemde. Sophie van Wijnen ging voor een Bourgondisch familiemenu. Miss Foodie zag het wel zitten, dat ik 500 rode wijnen ging bebloggen. Monnikenwerk. Er was een voorstel voor zalm met asperges, een ander wilde weer iets met zuurkool. Jacqueline Backers stelde wintersportgerechten voor. Claudia Reina zag het wel zitten als Gereons Keuken Thuis ging schrijven over zijn favoriete etenswaren. Allemaal leuke ideeën, waarmee ik zeker het komende jaar iets kan doen op mijn blog. Hartelijk dank voor het inzenden!.

Eén inzending prikkelde mijn fantasie voor Blog 500. Yvet van Hilten kwam met het idee voor een recept van 500 jaar geleden met een anekdote à la Gereon. Dat wordt het. Ik kwam direct uit op de stad waarin ik opgroeide. De stad van Bosch.

We gaan dus 500 jaar terug in de tijd, naar de markt van de stad ‘s-Hertogenbosch, één van de vier kwartiersteden van het machtige hertogdom Brabant. Een vinexplaats avant la lettre, want deze stad was gegroeid als kool in de 15e eeuw.. En had aantrekkingskracht op velen, die zich er vestigden. Adel, burgers en heel veel geestelijken. Er kwam een grote kathedraal op de plek, waar voorheen een Romaanse parochiekerk stond. De Sint Janskathedraal, een waardig onderkomen voor het mirakelbeeld van Onze Lieve Vrouw. Kosten noch moeite werden gespaard. Het was me allemaal wat. Niet zonder slag of stoot. Denk aan het verhaal van de erwtenman, die als beeldhouwer werkte aan deze kathedraal. Elke dag bracht zijn vrouw hem een pannentje grauwe erwten. Hij vond dat geen maal voor een hardwerkende man en schopte de pan erwten naar benee. Sindsdien zit hij versteend boven de ingang van de Onze Lieve Vrouwekapel. Ga eens kijken of je hem kunt ontdekken.

Op de markt werd Jheronimus van Aken geboren. (zijn standbeeld staat voor het pand met de groene gevel). Hij werd een bekende kunstschilder onder de naam Jeroen Bosch. Want zo kennen wij hem. Ik probeer me regelmatig voor te stellen waardoor deze man zich liet inspireren. Waren het de spugers op de bogen van de kathedraal, de Middeleeuwse koppen van de bevolking in de straten van deze drukke marktplaats of ontsproot alles aan zijn eigen fantasie? Door zijn allegorische figuren werd Bosch ook wel de schilder van de duivel genoemd.

Jheronimus Bosch trad toe tot het Illustere Onze Lieve Vrouwe broederschap, een club, die in 1318 werd opgericht ter verering van de Zoete Moeder. Het was een gilde van clerici en leken. De broederschap kwam regelmatig bij elkaar en genoot dan van een geschonken zwaan als maaltijd. De schenker, meestal van adel, kreeg door zijn gift de naam zwanenbroeder. Zo heet in de volksmond het gilde nog steeds het Zwanenbroedersgilde. Hun onderkomen aan de Hinthamerstraat is nog steeds te bezoeken en het gilde bestaat nog steeds.

Tot zover de anekdote, nu nog het gerecht van 500 jaar oud. Het wordt geen zwaan kan ik verzekeren, want dat eten we niet meer. Maar in Den Bosch wordt tot op heden beuling gegeten. Bossche beuling voor deze blog 500. Nog steeds te verkrijgen bij enkele slagers, waarvan er één op de Pensmarkt huist. Een gerecht, dat de zwanenbroeders niet zouden versmaden, Jheronimus Bosch incluis.

De basis voor Bossche beuling bestaat uit zacht gegaard varkensvlees, boekweitmeel en rugspek. Het mengsel hiervan wordt in een kromme runderdarm gestopt met geheime kruiden, die per slager verschillen. Daarna wordt het geheel gegaard in bouillon tot een kerntemperatuur van 78 graden. Beuling wordt gebakken en gegeten met brood, net als balkenbrij.(bron: streekproducten/ Zuid Nederland)

Omdat de receptuur voor Bossche beuling per bron verschilt geef ik in deze blog 500 een recept voor mijn eigen homemade zure zult, ook zo’n oude Brabantse klassieker. Eet smakelijk Yvet van Hilten!

Zult kan worden gemaakt van kalfs-, varkens- of rundvlees. Restvlees dat lang word gegaard. Wordt zult gemaakt van een de kop, dan heet het hoofdkaas. Denk aan tête de veau. Als je veel botten en kraakbeen houdende vleesresten (zoals oor) mee kookt gaat er al een gelerende werking vanuit. Mocht het vocht te dun blijven kun je altijd wat gelatine toevoegen. Ik maak de zult met wat witte wijnazijn. Zult doet het ook goed als borrelhap bij een koud glas bier…., want 500 jaar geleden dronk men (in ieder geval) geen water. That’s sure.

Nodig:

1 kg schouderkarbonades

500 g krabbetjes

zout en peper

150 ml witte wijn azijn

zure augurkjes

nootmuskaat

3 kruidnagels

3 laurierbladeren

2 takjes tijm

gehakte peterselie

Bereiding:

Zet al het vlees net onder water in een pan. Maak een bouquet garni van de laurier en tijm. Voeg zout, peper, kruidnagels, nootmuskaat en de witte wijn azijn toe. Breng het geheel aan de kook, schuim eventueel af. Laat het vlees 2 à 3 uur trekken op laag vuur. Haal het vlees uit de pan en snijd heel fijn. Haal de harde stukjes eruit. Haal ook het vlees van de krabbetjes. Zeef de bouillon en laat afkoelen. Schep het vet eraf. Als het vocht is afgekoeld en het is niet dik genoeg, kun je het inkoken. Of wat gelatine toevoegen. Meng het vlees, gehakte zure augurkjes en de gehakte peterselie door de stollende bouillon. Giet het in een vorm en laat opstijven in de ijskast.

NB in het kader van de 500ste sterfdag van Jeroen Bosch gonst het van de activiteiten in het bruisende Den Bosch. Kijk op  Bosch 500 voor alle info!