foto: cover keukens van de Middellandse Zee.
De keukens van de Middellandse Zee. Gisteren sprak ik over dit kookboek bij June tot 12 op NH Radio. Geschreven door Lucio Galletto en David Dale, die een reis maakten langs de kusten van het westelijk Middellandse Zeegebied. Op zoek naar zonnige recepten uit Ligurië, de Provence en Catalaanse kustgebieden. Van Bocca di Magra, de geboorteplaats van Galletto tot aan Valencia. Je zou kunnen zeggen een boek dat je voert langs de voormalige Romeinse handelswegen.
Maar de keukens van deze streken ontstonden dankzij de Griekse kolonisten in 600 voor Christus. Zij brachten naast de olijfboom en olijven, emporia, ook de kakavi mee, een kookpot op een driepoot, waarin werd gekookt. Zuppa di pesce, bouillabaisse en sarsuela zijn hier directe afstammelingen van. De Grieken maakten ook garum van visresten, de later zo populaire saus bij Romeinen. De laatsten breidden hun rijk uit met olijfgaarden, cultiveerden de citroenen en het Iberisch schiereiland werd een exporteur van kikkererwten. Er ontstond een levendige handel.
foto’s: tapes & crostini
De Arabieren brachten deze gebieden saffraan, sinaasappels, specerijen en rijst. Wellicht ook pasta, maar daar durven de heren hun hand niet voor in het vuur te steken. De Nieuwe Wereld tenslotte bracht de keukens van de Middellandse Zee tomaten, pepers en aubergines. Allemaal mooie ingrediënten voor de diverse keukens van dit gebied, die ook veel gemeen hebben. Sowieso de olijfolie. Waar Noordwest Europa boterland genoemd kan worden, Midden Europa zich bedient met reuzel, is dit gebied doordrenkt van de groengele olijfolie. Als een rivier loopt deze over de grenzen heen. De basis van het mediterrane dieet.
Maar wat ontdekten deze twee Australische culischrijvers behalve de veel voorkomende ingrediënten? In ieder geval sauzen en dips. Al sinds de Oudheid worden er in vijzels sauzen gemaakt. Terug naar de maalsteen. Pestare betekent malen in het Latijn, een scheut olie bij de kruiden en je hebt pesto, pistou of pisto (Catalaans) voor op de pasta, in de soupe of in stoofschotels. Ook rouille, romesco, tapenade en sofregit (soffrito) komen in dit eerste hoofdstuk aan bod. Heel speciaal is xató uit Sitges!
foto’s: paella de marisc & romescada.
De keukens van de Middellandse Zee betekent ook antipasti, hors d’oeuvres en tapes. De schrijvers kiezen bewust voor het Catalaanse woord, omdat ze de namen mooier vinden klinken in de streektalen. Hetzelfde doen ze met Ligurisch, de moedertaal van Galletto en Provençaals. Kleine hapjes dus voor aan het einde van de dag of bij een drankje. De klassieke pan amb tomaquet, petits farcis uit Nizza en een cavalcade van crostini uit Ligurië. Keuze zat. De voorliefde van de Catalanen om berg en zee te combineren, crostini met prosciutto of olijven.
Via de mediterrane markten belanden we bij de salades, een belangrijk onderdeel van deze keukens. Koel fris en lekker. De Niçoise mag niet ontbreken, een spectaculaire cappon magro, vissalade, uit Cinque Terre of een salpicon de mariscos van de Costa Brava. Lekkere zomerse recepten voor #alfresco etentjes of tijdens de lunch.
foto: runderdaube met ravioli uit Nice.
Een hoofdstuk over rijst en pasta volgt, hoe kan het ook anders met gerechten voor elke dag. Zoals gezegd is pasta niet geheel Italiaans, de doorbraak in productie hebben we te danken aan de Arabieren in de 10e eeuw. Het levert in ieder geval mooie gerechten op, zwarte fideua uit Tarragona, de beroemde paella Valenciana, geroosterde pasta uit Camogli of macaronade uit Sète. De schrijvers vermelden bij elk recept de plaats van herkomst, zoals runderstoof met gevulde raviolis uit Nice. Heel apart vind ik de Barbajuan, gefrituurde ravioli met vulling van snijbiet of pompoen, verplichte kost in Monaco op de nationale feestdag.
foto: het dagelijkse brood.
Het dagelijks brood komt aan bod, bloem, water en hitte. Want om deze uitvinding van zo’n 10.000 jaar geleden draait het in de keukens van de Middellandse zee, farinata, socca, pizze, fougasses. Gevolgd door soepen en stoofschotels, geef de oude Grieken met hun kakavia maar de schuld. De basis van bouillabaisse uit Marseille of het Ligurische Camogli, suquet de peix uit BCN of romescada uit Tarragona. Ik zie deze soepen zo voor me, net als de soep van de vissers uit Cassis, die hun verse vis direct koken met een schep zeewater uit de calanques.
Het boek besluit met nog wat simpele genoegens en desserts. alsmede beschrijvingen van de bezochte plaatsen. De keukens van de Middellandse Zee besluit met een nawoord van Lucio Galletto, waarin hij verzucht dat hij eerst zestig moest worden om als Liguriër de keukens van de buren Provence en Catalonië te ontdekken en hoeveel deze gemeen hebben. Dat is namelijk het onderwerp van dit mooie boek, een reis langs de dreven, de historie en keukens van de Middellandse Zee. Instant vakantiegevoel op mijn eigen balkon in Amsterdam. Ik at er gisteren een bordje tagliatelle met homemade pesto uit dit boek bij. #mediterranezomer
De keukens van de Middellandse Zee, David Dale & Lucio Galletto (ISBN 9789000358779) is een uitgave van Het Spectrum en is te koop voor € 35,00.
foto: mijn lunch van tagliatelle en pesto, die ik maakte voor de uitzending op NH Radio.
Noot: dit boek werd mij als recensie-exemplaar gestuurd door de uitgeverij. De bespreking hier is mijn eigen mening. Lees ook de disclaimer
foto: déjeuner.
foto: pissaladière van Ingrid.
foto: Lou Pilha Leva, Vieux Nice.
foto: bouillabaisse van Hanneke.
foto: Lisette’s blanquette.
foto: canthareltaartje van Cora
foto: Madame du Barry.
