BROOD, een geschiedenis van bakkers en hun brood. Brood, bakkers en geschiedenis zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Net als brood met politiek verbonden is. Dat wisten de Romeinse senatoren al. Panem et circenses. Hoe win je de gunsten van het volk en hoe houd je ze in toom? Verderop zie je vaak revoltes ontstaan bij het niet verkrijgbaar zijn van brood, zoals in Parijs in de 18e eeuw of niet zo heel lang geleden in Tunesië, waar de verhoging van de prijs van brood leidde tot vele grote demonstraties. Tegenwoordig mikken we rustig heel wat brood weg. In onze tijd heeft brood niet meer de rol van grote koolhydratenverschaffer, terwijl dat eeuwenlang wel het geval is geweest. Tot ver in de 19e eeuw was brood het hoofdbestanddeel van het dagelijks dieet. Een geschiedenis van bakkers en brood moest er komen, vond schrijver Peter Scholliers, gewezen hoogleraar sociale geschiedenis aan de VUB in Brussel. De schrijver was op zoek naar het verband tussen voedsel, in dit geval brood, en de verschillen in de maatschappij door de geschiedenis heen.
Brood was in de geschiedenis geen sinecure, want overal werden er strenge en strikte prijsmechanismes gehanteerd. En dan te bedenken, dat het meeste brood in de Lage landen niet van tarwe werd gemaakt, maar van rogge en gerst. De rijken hadden het privilege van wittebrood. Wie weet, maar dat is een gok, besefte daardoor Marie Antoinette niet, dat Parijs honger leed door de afwezigheid van brood. De tijden veranderden en in de 20e eeuw werd wit brood voor iedereen beschikbaar. Zeker na WOII. Nederland werd toen getrakteerd op Zweeds brood. Letterlijk een geschenk uit de hemel. Maar de tijd stond niet stil, op de baren van de seventies werd de vraag naar vezelrijker, dus bruin brood weer sterker. Industrieel wit brood werd ineens gezien als goedkoop en niet gezond. Gereons Keuken Thuis kan zich nog de reclames herinneren van Tarvo, waarin bruin brood ineens werd aangeprezen als een gezond alternatief. Met succes, want bruin brood was de norm in de jaren tachtig en negentig.
Brood. Zelfs de overheid bemoeide zich ermee. In de 21e eeuw gaat het bergafwaarts met brood, omdat allerlei fit & health goeroes deze koolhydratenbom in de ban deed. Keto- en lowcarbdiëten werden de rigeur. En wat de denken van glutenvrij? Dus brood en pasta moesten vooral worden vermeden. Groentevarianten kwamen in opkomst. Inmiddels is het weer zo, dat her en der weer ambachtelijk bakkers hun kennis en kunde inzetten voor het dagelijks brood. Zonder allerlei broodverbeteraars en smaakelementen, die je vaak in supermarktbrood aantreft. Gereons Keuken Thuis vindt dat een heerlijke ontwikkeling, want ad fundum ben ik een broodklant. Bij elke maaltijd.
BROOD, een geschiedenis van bakkers en hun brood is een must read voor iedereen, die wat verder wil kijken dan het voedingsmiddel zelf. Schrijver Scholliers zet fijn uiteen, hoe je de huidige wereld kunt begrijpen door de kern van de zaak centraal te plaatsen. BROOD vormt uitstekende kost voor de dagelijkse maaltijd maar is ook studievoer voor culischrijvers en foodbloggers, die de context willen weten van voedsel. en maatschappij.
BROOD, een geschiedenis van bakkers en hun brood. Peter Scholliers. (ISBN 9789460019289) is een mooie uitgave van Vrijdag en is te koop voor € 24,95.
Peter Scholliers (1953) was hoogleraar Geschiedenis. Hij onderzocht de geschiedenis van sociale ongelijkheid, levensstandaard, voeding, lonen en prijzen, en de materiële cultuur van 1800 tot vandaag. Eerder publiceerde hij Arm en rijk aan tafel en Geschiedenis van de ongelijkheid.
Noot: dit boek werd mij als recensie-exemplaar gestuurd door de uitgeverij. De bespreking hier is mijn eigen mening. Lees ook de disclaimer
Het Mafia Kookboek. Het origineel verscheen in 1970 van de hand van Joe Cipolla. Je zal maar UI als achternaam hebben, maar dat terzijde. Ik vond in de boekenkast in mijn moeders huis deze versie van dit boekje, uitgegeven door de Bijenkorf in 1975. Van ver voor de hausse aan Italiaans eten, zoals we dat tegenwoordig kennen.
Het Mafia Kookboek start met het verhaal van het inwijdingsdiner:
“Mijn inwijding vond plaats in New York City in de herfst van 1911 in de wijk Little Italy. Men bracht mij naar een restaurant, waar vrienden al op mij zaten te wachten. De “stoppagilero” (de man die belast is met het inwijdingsritueel) prikte mij met en naald in de top van mijn middelvinger, om er zoveel bloed uit te persen als nodig was om een kleine papieren beeltenis van Santa Rosalia te doordrenken. Mijn peetvader stak het papier vervolgens in brand en met de as in mijn hand moest ik de volgende eed zweren: Ik zweer trouw te zullen zijn aan mijn broeders, hen nimmer te verraden, hen altijd te helpen en zo mocht ik falen tot as verbrand te zullen worden zoals de as van deze beeltenis.”
Dit citaat vind ik een mooi stukje filmische nostalgie, à la The Gofather en ik denk dat dit boekje ook zo is bedoeld. Als gekkigheidje, maar dan met serieuze Siciliaanse kost.
video: trailer The Godfather.
Voor mijn serie van recepten uit minder gangbare kookboeken, koos ik Al’s caponata, in een Italo New Yorkse variant. Wat mij benieuwd maakte tijdens het lezen van dit recept, was hoeveel mensen in de seventies al van aubergine hadden gehoord? Of van het concept van antipasti?
Nodig:
1 kg aubergines
500 g uien in dunne ringen gesneden
zout
4 el olijfolie
500 g tomaten
2 el kappertjes
100 g bleekselderij in stukjes
ontpitte zwarte olijven met knoflook
azijn
1 el suiker
Bereiding:
Aubergines wassen en in stukken snijden. Leg de gesneden aubergine op een theedoek, strooi er zout over en laat alles een uurtje staan. De gesneden uien bakken in olie tot ze mooi bruin zijn, dan gaan de gesneden tomaten, kappertjes, blokjes selderie en de olijven erbij. Alles even aanbakken. Als de tomaten gaar zijn nemen we de pan van het vuur. De aubergine voorzichtig afdrogen, daarna goudbruinbakken in olie, uit laten lekken en bij het tomatenmengsel voegen. Giet de azijn erover samen met een lepel suiker. Goed roeren en ondertussen nog even laten stoven tot de azijn verdampt is. De caponata kan koud worden opgediend als antipasto of als een warme groenteschotel.
Volgende keer kook ik als Van Eijck in het Gent van de 16e eeuw.
Het excellente Kookboek van doctor Carolus Battus. Uit 1593 en daarmee het oudste Nederlandstalige kookboek. Van een arts? Ja, Carolus Battus was dokter uit Dordrecht. Toch ook weer niet vreemd in het licht van de vele artsen, die nu vijf eeuwen later ook een kookboek schrijven. Volgens mij is dat van alle tijden. Eigenlijk gek, dat er tot 2020 geen bewerking was van dit historische boek. Maar daar hebben Christianne Muusers en Marleen Willebrands in samenwerking met Alexandra van Dongen verandering in gebracht. Zij meenden, dat de tijd rijp was om zo’n belangrijk document het 21-eeuwse licht te laten zien. Want tegenwoordig is er veel belangstelling voor foodhistorie. Gereons Keuken Thuis kan daar over meepraten, want mijn plan voor 2020 was de bijzondere collecties van de UVA vaker te gaan frequenteren, om zo tot nieuwe inspiratie te komen. Helaas gooide Covid-19 roet in het spreekwoordelijke eten. In het najaar dan maar. Het werk van deze dames is namelijk machtig interessant. Te ontdekken, waar de verbanden liggen met onze huidige cuisine. Al dan niet voor je gezondheid.
Carolus Battus werd geboren in Gent, studeerde medicijnen in Rostock en werd arts in Antwerpen, destijds een metropool van 100.000 inwoners en grootste handelsstad van Noordwest Europa. Maar het tij keerde en Battus belandde in de Hollandse koopmansstad Dordrecht, waar hij stadsgeneesheer werd. Uiteindelijk belandde Battus in Amsterdam. Naast het praktiseren van de artsenij, schreef Carolus Battus boeken over medicijnen. Maar waarom dan ook een kookboek? In de heersende leer, die ook Battus aanhing, had genezen van ziekten en kwalen veel te maken met de aloude humorenleer, die ervan uitging dat zieketen ontstonden door een te veel of te weinig van bepaalde (voedings)stoffen in het lichaam van bepaalde types mens. De aartsvader aller artsen Hippocrates deelde de mensheid al in al naar gelang de vloeistof, die hun wezen beheerste. We kennen allemaal de praktijk van aderlaten. Kennelijk had zo’n persoon te veel bloed. En moest met voedingsstoffen daarna aansterken. Zie daar het verband tussen artsenij en kookboeken. De temperamentenleer beïnvloedde ook Battus in zijn receptuur. Muusers en Willebrands illustreren hun verhaal met prachtige foto’s uit musea en archieven.
Voor wie schreef de arts Battus het excellente kookboek? Voor de thuiskok? Welnee, het was een boek voor koks en keukenmeiden, opdat zij waakten over de gezondheid van hun werkgevers. Deze recepten zullen weinig zijn gebruikt in het Dordrechtse gasthuis. De schrijfsters vertellen over de menu’s, de kooktechnieken, het banket en de volgorde van recepten in dit oude boek. Over ingrediënten en de invloed van de kerk. De tafel, het servies en de gesprekken en geneugten aan tafel komen aan bod. Alexandra van Dongen dook hiervoor de collectie van Museum Boijmans van Beuningen in.
En dan de recepten. De schrijfsters doken de keuken in en maakten moderne versies van de gerechten van Battus. Grote schotels met klinkende namen als Bruwet Fulleet van kalfsvlees of hustpot van hert. Het laatste is iets anders dan de wortel- en uienstamppot van tegenwoordig. Ik vond Deuse Geertjes wel een aantrekkelijk bijgerecht. Die zal ik toch een moeten maken. De pommeranssaus komt aan bod en Spaanse marsepein. (Sinterklaas komt toch ook uit Spanje?) Een aanstekelijk werk en wat een moeite hebben deze drie dames genomen om het excellente Kookboek van doctor Carolus Battus naar onze tijd te vertalen. Hulde. Het zal in Gereons Keuken Thuis nog regelmatig worden gelezen en geraadpleegd.
Kijk ook eens op de speciale excellente kookboek site van Battus. Binnenkort plaats ik het recept voor Deuse Geertjes. Een mooi voornemen voor mijn nieuwe serie uit bijzondere kookboeken.
Het excellente kookboek van doctor Carolus Battus (1593), Christianne Muusers, Marleen Willebrands & Alexandra van Dongen ( ISBN 97890561564970) is een uitgave van Sterck & De Vreese en is te koop voor € 29,95. Let op vanaf 10 februari a.s. ook weer live af te halen bij je lokale boekhandelaar.
Noot: dit boek werd mij als recensie-exemplaar gestuurd door de uitgeverij. De bespreking hier is mijn eigen mening. Lees ook de disclaimer
Scallops van Crook’s Corner. In Gereons kookboekenhoek staat al jaren het boek Seasoned in the South van Amerikaanse kok Bill Smith. Hij runt een restaurant in studentenstad Chapel Hill in North Carolina. Toevalligerwijs leerde ik Bill via plaatsgenoot Frances Mayes kennen. Zij komt zelf ook uit het Zuiden en was dol op zijn keuken. En zijn kamperfoeliebloemensorbet. Het leuke aan de keuken van de zuidelijke staten is dat zij een geheel eigen signatuur heeft. Maïspap of grits als ontbijt, veel deep fried kipgerechten, natuurlijk de Cajun keuken, BBQ pork, jambalaya en seafood. Vandaag begin een nieuwe serie op Gereons Keuken Thuis met recepten uit minder bekende kookboeken. North Carolina, waar scallops, wij noemen deze St Jakobsschelpen basic winterfood waren, maar overbevissing maakte daar een einde aan. Smith gebruikt de schelpen samen met hominy, ontvelde en ontkiemde maiskorrels, die veel in North Carolina worden gegeten. Een fijne combinatie. Hominy zijn te koop bij Tjin’s in de Pijp. Het lijkt een beetje op parelgort, maar dan van maïs en wordt overal voor gebruikt.
Scallops with spinache & hominy
Nodig:
125 g gezeefde bloem
1 tl mosterdpoeder
2 tls zout
1 tl gemalen zwarte peper uit de molen
900 g kleine Jakobsschelpen (vriezer Turkse winkel), droog gedept
50 g boter, geklaard
250 g hominy, Smith gebruikt de pittige Mexicaanse ( anders wat cayennepeper toevoegen)
300 g spinazieblaadjes, gewassen
citroen in partjes
Bereiding:
Meng de bloem met mosterdpoeder, zout en peper. Proef of het pittig genoeg is, voordat je de schelpen erdoor wentelt. Dep de verse of ontdooide Jakobsschelpen droog en meng deze met de bloem. Leg ze in een zeef. Schud de overtollige bloem eraf. Verhit de geklaarde boter. Leg ze één voor één in de pan om klonteren van de bloem en boter te voorkomen. Laat de schelpen snel bruinen aan een kant en draai voorzichtig om. Werk snel, want scallops garen vlug. Voeg de hominy toe en schud met de pan. Voeg handje voor handje de spinazieblaadjes toe. Blijf schudden zodat alles goed mengt. Eigenlijk is het gewoon roerbakken. Ga door tot spinazie gaar is maar niet doorgekookt. Serveer dit gerecht direct in een diep bord met een schijf citroen en wat groene Tabasco voor de liefhebber.
video: Bill plukt kamperfoeliebloemen voor sorbet.
Noot: ik heb hier een daar de bereiding iets aangepast.
In balans met deze leuke kookboeken. Ik heb wel behoefte aan balans, zowel mentaal als fysiek. Niet, omdat er buitensporig veel gegeten en gedronken is tijdens het kerstgedruis van 2020, maar door alle dingen die tijdens de pandemie dagelijks bij je binnenkomen. Zowel over het virus als de recente uitbraak van rellen. Het enige dat je ertegen kunt ondernemen is een mens sana in corpore sano* zien te behouden. Geen makkie, want de zwembaden zijn al weer zes weken gesloten en na 10 maanden mini gym in de hal geloof ik het ook wel. Mentaal zou je onder een spreekwoordelijke steen kunnen gaan liggen tot betere tijden. Maar de huidige stand van onze door informatie gedreven maatschappij zorgt er telkens toch voor, dat je in het hele Covid-19 gebeuren wordt gezogen. In werelden en ideeën van anderen, waarvan je voorheen het bestaan niet bevroedde. Tijd voor balans!
In balans met deze leuke kookboeken lijkt mij een remedie tegen deze Covid blues. Ik maakte een kleine selectie uit Gereons Kookboekenhoek:
foto: Oprah weet van wanten, lees haar relaas.
Oprah’s favoriete recepten.“Ik houd van woorden. Het maken van een boek is daarom iets speciaals voor mij” Met deze woorden start Oprah Winfrey haar nieuwe kookboek, waarin zij openhartig vertelt over haar relatie met woorden, maar vooral met eten. Want dat is niet altijd de meest vrolijke relatie geweest. Oprah Winfrey probeerde elk dieet en jojode erop los. Ze hongerde zichzelf uit, kreeg tijdens haar TV debuut een vraag van wijlen Joan Rivers, waarom ze zoveel aankwam. Moeilijk, moeilijk, moeilijk dus. Lees meer
foto: Koken met Kleur van Joke Boon.
Koken met Kleur van Joke Boon. We gaan koken met kleur, tenminste als het aan mijn vriendin en bonendiva Joke ligt. Een regenboog, een heus palet, Pantone is er niets bij, aan kleuren en smaken. Dat stond Joke Boon voor ogen toen ze aan haar nieuwe boek begon. Koken met Kleur, 100 recepten aan de hand van een kleurenschema. Want kleurrijke voedselproducten kunnen een grote rol spelen voor je gezondheid. In landen waar mensen heel oud worden vind je in het dieet opmerkelijk veel kleurrijk voedsel. Joke bedoelt dan niet de kunstmatig roze gekleurde frambozenvla of extra geel gemaakte bananensnoepjes. Nee, koken met kleur gaat over het inzetten van de eigenschappen van de specifieke kleur van ingrediënten, die ieder zo hun eigen hoeveelheid ziektewerende eigenschappen hebben. Lees meer
foto: early morning dive in de Ierse Zee.
De wereld van de HAPPY PEAR. Het is weer het seizoen van de feesten en partijen in Gereons Keuken Thuis. Lunch hier, culi-event met hapjes, een wijnproeverij daar, een kookworkshop hosten of boekpresentatie bezoeken. Allemaal hartstikke gezellig en lekker. Maar soms schietmijn eigen eet-regime er een beetje bij in. Zwemmen sla ik dan eens over, wat minder sit ups in de ochtend en ik snoep meer. Gelukkig plofte het kookboek over de wereld van de Happy Pear op de mat. Twee Ierse tweelingbroers, die afzonderlijk besluiten vegetariër te worden. De mannen startten in 2004 een groentewinkel in hun woonplaats Greystones aan zee en voelen zich sindsdien gelukkiger met hun plantaardig dieet, dat naar hun zeggen veel endorfines in hun lichamen laat vrijkomen. Lees meer
foto: cover Energy & Vegan.
Energy & Vegan van Alexander Gershberg. Enkele jaren geleden schreef Gershberg al vegan for Friends, waarin hij zijn favoriete recepten deelde uit de Joodse, Russische en Nederlandse keuken. Alles plant based wel te verstaan, want deze balletdanser veranderde zijn eetpatroon drastisch toen hij een pregnante huidziekte kreeg. En het hielp. In Energy & Vegan gaat Alexander een stapje verder en combineert hij de benefits van plant based eten met inzichten over je humeur en geestelijk toestand. Nu is dat op zich niets nieuws, maar Gereons Keuken Thuis was erg benieuwd wat aan te treffen en ging met dit boek aan de slag. Lees meer
foto: haring happen met Nora French.
Eten als in het Zuid Italiaanse Pioppi, dat deed Gereons Keuken Thuis onlangs in de pop up van Roberto’s restaurant tijdens het Little Italy Event in de Westergasfabriek, alwaar chef Franz Condé tevens het eerste exemplaar aan Nora French overhandigde. Het deed mij terugdenken aan mijn kindertijd. Samen met mijn oma ging ik elk jaar zo rond de Nijmeegse Vierdaagse logeren bij haar oudere zus, tante Door, die in een klein huis met boomgaard en geit in Mook woonde. Van het huidige grab & go had tante Door natuurlijk nog nooit gehoord, noch van kant en klare producten vol suikers, die sinds de jaren negentig van de vorige eeuw hun opwachting hebben gemaakt. Nee, beide zussen aten, wat er in het seizoen was en vers. Niets meer en niets minder, zonder stress, elke dag te voet naar de ochtendmis en eten & drinken met mate. Veel groenten en weinig vlees, vooral tijdens de vasten. Zowel mijn oma als tante Door hebben een respectabele leeftijd bereikt. Lees meer
foto: een heerlijke sportbijbel..
#100DOD, wat is dat nu weer voor een hashtag? Het is de titel van het nieuwe boek van Bert van Guyze en Delphine Steelandt. Honderd dagen van toewijding. een complete gids naar de fitste versie van jezelf. Maar wat moet Gereons Keuken Thuis daar nu mee, hoor ik jullie al denken? Om naast alle lekkere hapjes in redelijke shape te blijven en (nee ik sport het niet om een super gespierd iemand te worden) mijn conditie op peil te houden heb ik een bepaald eet- en sportregime. Het grappige is dat je net zoals je uitgekookt of -geblogd kunt zijn, ook in je dagelijkse sportroutine een dip kunt ervaren. Die yoga oefeningen worden saai, de sit ups vertonen nog weinig variatie en dat zwemmen gaat niet meer zo hard, als je zou willen. Dan komt een boek als geroepen tijdens mijn #fitforfun weken. Lees meer
foto: cover Blue Zones.
Blue zones kookboek. Deze week werd er in de persconferentie over Covid-19 maatregelen en in de pers nog op gehamerd. Leef en eet gezond en let een beetje op elkaar! Maar voor veel mensen is dat toch abacadabra. Je zou iedereen bijna aanraden: ga wonen in een Blue Zone. Dat komt je weerstand ten goede. Zonder nu de healthy dominee uit te willen hangen is er al jaren een onderwerp, wat mij bezig houdt. Namelijk het fenomeen Blue Zones. Oorden, waar mensen respectabele en gezonde hoge leeftijden bereiken. Door hun voeding, door het uitblijven van stress, beweging en de absentie van dementie. Er zijn maar vijf plekken op deze aardbol met elk hun eigen way of life. Sardinië (Italië), Ikaria Griekenland), Okinawa (Japan), Nicoya (Costa Rica) en Loma Linda (Californië) Schrijver van het Blue zones kookboek, Dan Buettner bestudeert al jaren deze gemeenschappen en vond het tijd de recepten voor een mooi en lang leven per regio te delen. Lees meer
foto: Pascale schreef tijdens lockdown Echt Eten.
Echt eten, de nieuwe Pascale Naessens. In Gereons Keuken Thuis lacht de cover van het nieuwe boek vanPascale Naessens mij toe. Een kookboek, waarvan zij hoopt, dat het je sterker, gezonder en gelukkiger maakt. Door haar geschreven tijdens de lock down, die bij onze zuiderburen geen sinecure was. Want Covid-19 vormt wel een uitdaging. We zijn meer thuis, zitten dichter bij elkaar en gaan er minder op uit. En…. snaaien meer. Dan kunnen de coronakilo’s er zomaar aanvliegen. Ten tweede, zo betoogt Naessens, is het juist in tijden van ziekte belangrijk aan je weerstand te werken en fit te zijn. Overigens geldt dat niet alleen in tijde van ziekte. Een uitdaging dus, na 10 jaar ervaring met kookboeken schrijven, om een boek te schrijven in een bijzonder periode. Lees meer
Tot slot in deze In balans met deze leuke kookboeken parade:
foto: kok van renners Orre, Vélochef.
Koken met Vélochef. De Tour de France ging weer van start, drie weken lang reden wielrenners door de heuvels, door de dalen, over de bergen en de vlaktes van la Douce France tot de finish op de Champs Elysées. Mooie plaatjes en sportieve prestaties. Voor, tijdens en na al dat gefiets krijg je honger. Hier begint het verhaal van Henrik Orre, zijn ode aan de wielersport en eten. Want dat loopt als een rode draad door het leven van deze Noorse kok. Fietsen is een gezonde bezigheid (zwemmen en lopen trouwens ook), een mooie vorm van bewegen, maar vergt ook de nodige energie. Met name profwielrenners zijn voor hun prestaties afhankelijk van goed gedoseerd en energierijk voedsel. Daarom kookt kok Orre graag voor de jongens en meiden van het team SKY. Pré vélo, bij de start, voor de trek tijdens de etappe en Après vélo, om weer op krachten te komen. Lees meer
En….. als je graag buiten actief bent, raad ik prancercise oefeningen aan van Joanne Rohrback. (video)
Tot slot een disclaimer van Gereons Keuken Thuis: Als deze boeken zijn niet goeroe technisch bedoeld, maar gewoon ter inspiratie. Vind je eigen weg!
Ondeugende balletjes en zinderende verhalen over een dame, die in een restaurant een jonge chefkok scout, die in haar ogen nog heel wat kan leren over de ultieme balletjes. Want wat zij tijdens het voorspel proeft smaakt naar karton. Dat kan anders als ze de wat verlegen kok uit de keuken ziet komen. het spel kan beginnen, hij met zijn behaaglijke recepten zij als strenge, maar ook liefdevolle mentrix. In het kookboek Vijftig tinten balletjes bundelden kok Stefaan Daeninck, culinair journaliste Debbie Brackez en fotograaf Bart van Leuven zinnenprikkelende verhalen, foto’s en recepten. De titel vindt Gereons Keuken Thuis niet bijster origineel, maar never judge a book by it’s cover. De verhalen, recepten en het beeld maken dit meer dan goed.
foto: de mooiste zoenen.
“Haar hart maakte voor het eerst sinds lange tijd een sprongetje, toen ze besefte, welke mogelijkheden in deze situatie verscholen lagen. Wat zou ze deze jongen veel kunnen leren! Ze kon zijn mentor worden, hem met haar ervaring helpen om beter te worden in wat hij deed. Een misschien, héél misschien… kon hij dan degene worden, die haar ultieme verlangen zou bevredigen. Geheimzinnig glimlachend keek ze hem aan. Heb jij ballen aan je lijf, jonge kok?”
foto: gevulde bolcourgette.
De toon is gezet en in het boek gaan de dame en de jonge kok aan de slag met vele varianten ondeugende balletjes, die goed smaken. Hij begint als groentje en maakt voor haar een gevulde bolcourgette met tomaat, gevolgd door Luikse ballen of ballen uit het Antwerpse met kersen. Gehakt gekneed al verleidelijke massage, zacht liet ze hem voelen hoe hij de vleessubstantie in zijn uiteindelijke vorm kneedde. Recepten uit heel Europa, van Italiaanse balletjes uit Verona tot kötbullar uit Zweden passeren de verleidelijke revue. Hete pepers, mals geslagen vlees, gemarteld met een spiesje. Deze dame weet haar jonge kok te dresseren en te plooien. Ze zet hem in vuur en vlam. Net als de hete vlammen die als het ware de pan likken terwijl de ballen dichtschroeien. En zo gaat Vijftig tinten balletjes verder met groenten, voor gangbang-balletjes en speelse arancini. Het zilte nat komt voorbij. Gestoomde gedachtes in het groen, tegen de stroom in met vele lekkere balletjes uit de zee.
foto: Oostduinkerkse balletjes.
Gevulde ondeugende balletjes komen aan bod. Bitterballen, kroketjes van Oostduinkerkse garnaalvissers te paard of de lekkerste dolma’s, de jonge kok leek het te leren van de dame. Tot slot het zoet, een coupe Dame Blanche om te delen, het zout op zijn huid en als klapstuk de beste zoenen sinds lang. Oh la la, wat een mooie originele recepten ontstaan er door de liaison van de dame en de jonge kok. In een heel fijn kook- en leesboek. Ondeugende balletjes, verhalen en mooie stijlvolle fotografie. De dame heeft de jonge kok goed opgevoed en zal nooit meer de naar karton smakende gehaktballetjes uit zijn keuken proeven. Vijftig tinten balletjes is een kookboek, dat op een zondagochtend als deze, een glimlach op je snuit tovert.
Vijftig tinten balletjes. Stefaan Daeninck, Debbie Brackez en Bart van Leuven. (ISBN 9789481472234) is een uitgave van Lannoo en kost € 20,99.
Noot: dit boek werd mij als recensie-exemplaar gestuurd door de uitgeverij. De bespreking hier is mijn eigen mening. Lees ook de disclaimer
Balans. Het mediterrane dieet. Het laatste jaar was voor Gereons Keuken Thuis een soort rollercoaster van gebeurtenissen met daarbovenop alle perikelen van de Covid 19 pandemie, die ons in de greep houdt. Hoe lang het gaat duren deze wedstrijd, met al weer een verlenging weet ik op deze dinsdagmorgen aan zee niet. Je moet je er maar naar schikken. Deze periode had wel tot gevolg, in tegenstelling tot vele anderen, dat ik zelf mijn plezier in koken en eten een beetje ben kwijtgeraakt. Veel dingen smaken me niet. Ik ben uitgekeken op al het supermarkt en k&k (kant en klaar) voer en ben een beetje mijn dagelijkse ritme van bloggen kwijtgeraakt. Laten we zeggen dat de balans eruit is. Sporten daarentegen gaat me prima af, net als wandelen. Dat is mijn punt niet. Laten we mogelijkheden voor balans eens bekijken, zoals het mediterrane dieet.
Enige tijd geleden ontving ik het kookboek Het mediterrane dieet van Wilma van Grinsven-Padberg. Zij is olijfoliesommelier en weet alles van de baten van het mediterrane dieet en het gebruik van diverse soorten olijfolie. Leven zoals onze zuiderburen en daar bedoelt zij niet de Belgen mee, maar de zuiderse lui van het Middellandse Zeebassin. Met hun gezonde keuken, de blue zones Sardinië en Ikaria. En minder hart- en vaatziekten. Dat laatste is niet helemaal waar, want de gemiddelde Italiaan of Spanjaard eet in de weerwil van ons verzonnen ideaalbeeld, net zo veel, zo niet meer fast- en prefabfood als wij i n het noordwesten van het continent. Leven zoals onze zuiderburen en daarmee 100 of ouder worden is gebaseerd op de traditionele voedingspatronen. Het is geen dieet, maar een levenswijze, waarbij je jezelf afvraagt, wat je eet. Vaak een kwestie van gezond verstand. Ter illustratie introduceert de schrijfster een voedingsdriehoek, bestaande uit weinig vlees, maar meer vis. Veel groente en olijfolie. En heel belangrijk, veel sociale contacten en interactie. Gereons Keuken Thuis besprak dit ook al in de review van het Blue Zones kookboek. Sociale interactie moeten we nu al 10 maanden ontberen. Wie weet ligt daar de crux van het ontbreken van balans.
Hierna gaat het verder met de verschillende elementen van je voeding, koolhydraten, vetten, eiwitten, vitamines en mineralen. In een goede balans dragen deze bij aan weerstand en gezondheid. Tot slot, voordat Van Grinsven-Padberg aan de recepten begint een praktische gids om deze theorie in de praktijk te brengen. Het mediterrane dieet is een mooi basic kookboek om in deze januarimaand mee in balans te komen. En… the rest comes naturally.
Het mediterrane dieet. Wilma van Grinsven-Padberg. (ISBN 9789481453171) is een uitgave van Lannoo en is te koop voor € 24,99
Vandaag een vrolijk recept uit Het mediterrane dieet voor een zoete Griekse lekkernij: bougatsa. Erbij een zoet glaasje wit zoet van Samos.
Nodig:
130 g suiker
85 g griesmeel
1/2 liter volle melk
2 vellen bladerdeeg
Bereiding:
Verwarm de oven voor op 200 graden. Doe de suiker griesmeel en volle melk in een pan, verhit en klop tot een romig mengsel. (notitie: in het recept in het boek wordt niet gesproken van verhitten, dat maakt het onduidelijk) Laat mengsel afkoelen. Leg een vel uitgerold bladerdeeg op een bakplaat en giet hierop de helft van het mengsel. Vouw dicht en druk goed aan met vork. Prik gaatjes in de bovenste laag bladerdeeg. Leg een nieuw vel bladerdeeg op de eerste en herhaal het proces. Bak het geheel gedurende 40 minuten af en bestrooi de bougatsa met rietsuiker en kaneel.
Noot: dit boek werd mij als recensie-exemplaar gestuurd door de uitgeverij. De bespreking hier is mijn eigen mening. Lees ook de disclaimer
Over de schrijfster: Wilma Van Grinsven-Padberg is een olijfolie expert en kwam daardoor in contact met het fenomeen ‘de mediterrane keuken’. Ze neemt je mee in de geheimen van de mediterrane levensstijl. Ze gaat te rade bij verschillende experts en ze legt de levensstijl haarfijn uit.
Het nieuwe jaar in met Francis Kuijk. BERSAMA. “Samen zijn, is samen lachen, samen huilen, leven door dicht bij elkaar te zijn.” (vrij naar W. Alberti, zangeres) Een schier onmogelijke opgave in deze tijden van social distance. Voor schrijfster Francis Kuijk komt daar dan ook nog het samen delen van eten bij. Een tafel vol met heerlijke Indische gerechten om samen te verorberen. Dat is Bersama. Gereons Keuken Thuis kende Francis al van haar mooie Basiskookboek Indonesisch en haar deelname aan talk&table. Nu ligt er een nieuw persoonlijk document, doorspekt met herinneringen aan het eten van haar moeder, die haar maande nu eindelijk eens in de keuken te komen en op te letten. Want meid hoe leer je anders koken? Francis wil haar kennis en kunde delen. Iedereen kan koken, dat is haar queeste. Zoveel familierecepten. eten als herinnering, maar ook als troost. En doen, what you have to do!
Francis zei hierover in talk&table op Gereons Keuken Thuis:
“Wil je nog iets anders vertellen….delJazeker alleen is het niet iets culinairs; “You know all the things you’ve always wanted to do? Do them”. Als ik iets mag doorgeven aan een ander, is dit het wel. Vind hetgeen ,waar je blij van word en doe dat. Een blij en gelukkig mens kan veel meer aan in het leven, en het leven heeft veel om van de genieten als we het maar durven.”
foto: in een kom laksa udang.
Een bijzonder persoon, doorzetster, met nu weer een warm, huiselijk en vooral persoonlijk boek. Dat is de stijl van Kuijk. BERSAMA start met de constatering van Francis, dat makkelijke en toegankelijke recepten er voor iedereen zijn. Dat bereikte ze al met het uitbrengen van haar Basisboek Indonesisch en wil ze nu weer doen in dit nieuwe boek. Immers er lag nog heel wat materiaal uit haar jeugd en heden op de plank. Francis kookt graag uit de losse pols en het schrijven van een boek is telkens weer een uitdaging. De verwoording van recepten voor lezers. Tevens wil zij een stuk erfgoed doorgeven. Een stuk persoonlijke geschiedenis van haar Indische, Australische en contemporaine roots. BERSAMA begint met praktische tips en ingrediënten. Daarna gaan we koken. Gerechten in één kom, hoe makkelijk aan het begin van het jaar. denk aan laksa udang, garnalensoep. Vlees & visgerechten, waarvan ik hieronder een leuk recept geef voor sambal goreng daging sapi kentang. Een mond vol! Iedereen kan koken is de overtuiging van Francis en zij ziet het als haar rol of moet ik zeggen levensvervulling om dat credo te verspreiden. Vleesvervangers komen aan bod, zoals tenpé, tahoe, ei en groenten. Heel apart, edoch geen EI-eter, vond ik de crispy omeletsaté. Francis haalt herinneringen op aan haar moeder en haar keuken, maakt verse sambals en besteedt veel aandacht aan troostvoedsel. Want dat hebben we in hebben we in het komende jaar nodig. Binnen zitten en sudderen maar. In Gereons Keuken Thuis stond deze week een rendang op het menu. En er is natuurlijk zoet in BERSAMA van deze HHB deelnemer. Op de feestelijke wijze van Francis. Wat kan een mens zich nog meer wensen?
Met BERSAMA heeft Francis een heerlijk en mooi document geschreven over delen van eten en verhalen. Samen zijn aan tafel. En genieten van al het moois uit haar, maar ook jouw keuken! Hopelijk is dat snel weer in real live mogelijk. Het nieuwe jaar in met Francis Kuijk!
foto: Sambal goreng daging sapi kentang. Een mond vol!
RECEPT
In dit recept voor ‘sambal goreng daging sapi kentang’ (pittig rundvlees met aardappeltjes) uit ‘Bersama’ gebruikt Francis Kuijk petéhbonen. Dit zijn groene, amandelvormige bonen die in peulen groeien. Ze zijn bijzonder gezond, rijk aan vitaminen en, naar men zegt, goed tegen allerlei gezondheidsklachten. Petéhbonen worden veel gebruikt in de Indische keuken; meestal in repen gesneden om de kenmerkende smaak wat te doseren. Ze worden ook wel stinkbonen genoemd omdat ze een uitgesproken, sterke geur hebben.
Nodig:
300 g aardappelblokjes of kleine krieltjes zonnebloemolie, om te frituren 300 g biefstuk, bieflappen of biefstukpuntjes, in blokken van 2 cm gesneden 3 sjalotjes, fijngesneden 3 teentjes knoflook, fijngesneden 2–3 rode chilipepers, grofgesneden 2–3 rode rawits (optioneel) 1 tl suiker zout 2 Indonesische laurierbladeren 1 stengel sereh, in 3 stukken gesneden, gekneusd 6–8 petéhbonen (stinkbonen) 1 el ketjap manis
Bereiding:
Frituur de aardappelblokjes goudbruin in zonnebloemolie. Laat ze uitlekken op keukenpapier. Schenk een laagje zonnebloemolie in een wok en laat goed heet worden. Roerbak de biefstuk 3 tot 4 minuten, of tot het rondom dichtgeschroeid en bruin is. Haal het vlees uit de pan en zet opzij. Doe nog een scheutje zonnebloemolie in dezelfde wok en voeg de sjalot, knoflook, chilipeper en eventueel de rawit toe.Strooi de suiker en 1 theelepel zout erover, voeg de laurier en sereh toe en fruit het mengsel tot het kleurt. Snijd intussen de petéhbonen in de lengte in kwarten. Doe het rundvlees nu terug in de pan. Voeg de petéhbonen toe, roer goed om en voeg een scheut water en de ketjap manis toe. Laat het vlees zachtjes sudderen tot het gaar is.Roer de gefrituurde aardappelblokjes erdoorheen. Controleer of het gerecht op smaak is en pas het zo nodig aan.
foto: Francis Kuijk.
“Het is die warme huiselijkheid die ‘Bersama’ tekent, en mede dankzij de sfeervolle fotografie, persoonlijke verhalen en toegankelijke en aanlokkelijke gerechten kan het boek fijn helpen de komende koude wintermaanden door te komen.” NRC over BERSAMA
BERSAMA, Indische gerechten om te delen. Francis Kuijk (ISBN 9789461432414) is een uitgave van GoodCook en is te koop voor € 27,50
Noot: dit boek werd mij als recensie-exemplaar gestuurd door de uitgeverij. De bespreking hier is mijn eigen mening. Lees ook de disclaimer
Stedenlust, kookboek van je favoriete steden. Nieuwe steden verkennen, nieuwe smaken en indrukken. Het lijkt nu aan het begin van 2021 alweer zo lang geleden, dat we massaal op pad gingen. Amsterdam is een lege stad geworden, zonder locals en toeristen (daar hadden we toch zo de pest aan?) Nu moeten we het doen met een gesloten horeca en winkels. Niet de meest ideale optie voor een stedenbezoek. Wie heeft er nu geen zin om op een zonnig terras te zitten? Of te picknicken in het stadspark? Of te proeven van lokale specialiteiten? Het zal nog wel even duren, als ik de media mag geloven. De lockdowns veroorzaakten huidhonger, sociaal isolement maar ook stedenlust. Om het laatste te bestrijden maakten de time to momo locals een vrolijk kookboek, met recepten uit de steden, die schitterden in de reisgidsen. Lekker op pad via dit boek, al smullend door Europa. Citydweller Tal Maes deed de receptuur, fotografie en momo locals stuurden de leuke tips in. En…. crowdfunding zorgde voor de pecunia. Haal je favoriete stad in huis in beeld en recepten.
foto: cover Stedenlust.
Laten we op pad gaan met de time to momo locals. Stedenlust start in het Ierse Dublin met de klassieke combinatie van oesters en Guinness. Donkerbruin bier en zilte smaken. Een beproefde combinatie. Sverige, Stockholm, een paradijs vol zoete broodjes met kardemom en kaneel, de essentie voor Zweedse zoetekauwen als ze van hun fika genieten. Krakau met krokiety met barszcz, Polski sklep. Een anagram van Wien is wein, de stad met de meeste wijngaarden binnen de stadsgrenzen. Koffie in Napoli, daar weten ze ze van wanten. Ze zetten er eentje opzij, voor degene, die zich geen koffie kan veroorloven. Caffé sospetto. Naar Milaan voor de aperitivo, een negroni sbagliato. We steken over naar het Iberisch schiereiland, paellastad Valencia kent ook pasta in de vorm van fideuá met vis. Lisboa, dan denk je aan bakkeljauw voor kroketjes, proef de petiscos in de tascas. Naar het noordwesten, de koningin der badsteden, Oostende, zoete wafels met karamelsaus en ijs op de dijk. Tot slot ons eigen Rotterdam, de bakermat van de kapsalon, nu eens vega met oesterzwammen.
foto: Rotterdamse vega kapsalon.
Wat een heerlijk boek, vol originele smaken van al die steden in Europa. In 44 lokale lekkernijen. Je krijgt er gewoon stedenlust van. En de lol is dat ik dit kookboek verloot onder mijn lezers. Het enige, dat je moet doen, is in een reactie onder deze post je meest fijne culiherinnering of -tip van je favoriete stad te delen. Op 1 februari maak ik dan bekend, wie er heeft gewonnen.
Stedenlust, kookboek van je favoriete steden. Auteurs: alle time to momo locals en Tal Maes. (ISBN 9789493195134) is een uitgave van Mo’media en is te koop voor € 30,00
video: Lisboa.
Noot: dit boek werd mij als recensie-exemplaar gestuurd door de uitgeverij. De bespreking hier is mijn eigen mening. Lees ook de disclaimer
foto: wintereten, geroosterde en gefermenteerde bloemkool, prei en spruitjes.
SMAAK, de plantaardige keuken van Yerba. In 2020 verschenen er heel wat plant based en vegan kookboeken. Ieder op zich met een pleidooi voor het eten van minder vlees en de kracht van plantaardig voedsel te ontdekken. Op de valreep van dit jaar twintigtwintig ligt er nog een heel smaakvol kookboek te wachten in Gereons Keuken Thuis. En niet zomaar een kookboek. Een boek bomvol smaak. Het is plantaardig in de basis, dierlijk voedsel vormt voor chef Walter Marskamp een extra. Dat is de filosofie van Yerba, zijn restaurant op een boogscheut van het Museumplein. Planten spelen de hoofdrol, vis of vlees is een bijzaak of een suggestie. Marskamp is een verhalen verteller op het bord. Hij probeert in elk van zijn geselecteerde 70 recepten de essentie van geur, smaak en textuur te vangen. Het doet mij denken aan de draai, die Alain Passard ook maakte met zijn restaurant. Groenten uit het seizoen, bewerkt op verschillende manieren en als plaatje op je bord. Is dat moeilijk? Ik denk zelf in den beginne wel. Zeker voor een thuiskok als ik, die meer van de bruine en rustieke keuken is. Maar Marskamp laat in SMAAK zien, dat je ook culinaire hoogstandjes kunt maken terwijl je plant based bezig bent. De creativiteit spat van de gefotografeerde borden af. Daarnaast speelt bewust zijn van wat je eet een grote rol, zeker in deze tijden, waar je gezondheid een groot goed is geworden.
In de inleiding formuleren vaste gasten van het eerste uur van Yerba, Nimi Ponnudurai en Anton Corbijn het als volgt: “In deze zeer uitdagende tijden moeten we zeer verstandig zijn met eten. Voor ons betekent dat hoofdzakelijk veganistisch eten. Versterking van je immuunsysteem is een vereiste. Met Walters kookkunst is dat ook nog eens een feest. Een levensfeest…”
foto: cover SMAAK.
SMAAK is ingedeeld volgens de seizoenen met als toegift een praktisch hoofstuk voor het vullen van je plantaardige pantry. Gereons Keuken Thuis las zich door de winterrecepten heen, zoals een tartaar van wilde paddenstoelen met edelgist soubise & rode quinoa, geroosterde en gefermenteerde bloemkool of rode bietengnocchi. Wat een plaatjes allemaal. Een uitdaging, om thuis eens te proberen. Marskamp zou geen chef zijn als hij onderaan elk recept een opmaaksuggestie gaf. Ik sla in deze review de andere seizoenen over, Het lijkt mij duidelijk, welke toon er in dit kookboek staat en ik beland in de plantaardige pantry. Voor iemand, zoals ik, die van inmaken houd en graag dingen in de pot hakt, een heerlijk onderdeel. Een heel hoofdstuk met basisproducten, zoals zelfgemaakte dukkah, baharat, roze specerijenmix en zwartbiermosterd. Dit deel is een aanwinst, omdat vaak vegan gerechten een oppepper kunnen gebruiken. Tenminste in Gereons Keuken Thuis gebeurt het vaak, dat vegan gerechten wat flauw zijn en smaak ontberen. Gelukkig is er nu SMAAK van Walter Marskamp en ga ik me zelf door de smaken van Yerba heen koken in 2021. Maar beter nog zou zijn het zelf te gaan proeven bij deze plant based maestro. Ik kan niet wachten tot na 19 januari 2021 om dit eens live te beleven.
foto: uit de plantaardige pantry: zwartbiermosterd.
SMAAK, de plantaardige keuken van Yerba. Walter Marskamp (ISBN 9789089898487) is een uitgave van Terra en kost € 34,99
Noot: dit boek werd mij als recensie-exemplaar gestuurd door de uitgeverij. De bespreking hier is mijn eigen mening. Lees ook de disclaimer
Reacties laden....
Door de site te te blijven gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies. meer informatie
De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'toestaan cookies "om u de beste surfervaring mogelijk. Als u doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van uw cookie-instellingen of u klikt op "Accepteren" hieronder dan bent u akkoord met deze instellingen.
